به گزارش بهارانه؛به گزارش خبرنگار فرهنگی تابناک، ۳۰ تیر سالروز عملیات غرورانگیز بغداد است که سال ۱۳۶۱ توسط دو فروند از فانتوم‌های نیروی هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران انجام شد. این‌ماموریت جاودانه‌شدن نام عباس دوران به‌عنوان یکی از شهدای دفاع مقدس و نیروی هوایی ارتش را به دنبال داشت و با هدف ناامن کردن آسمان بغداد به عنوان میزبان کنفرانس کشورهای جنبش عدم تعهد انجام شد. بنا بود فانتوم‌های ایرانی با بمباران پالایشگاه الدوره در جنوب بغداد و سپس پرواز بر فراز شهر، دود ناشی از سوختن پالایشگاه و غرش موتورهای خود را به رخ خبرنگاران خارجی حاضر در بغداد بکشند تا میزانی کنفرانس از صدام حسین گرفته شود.

در ماموریت مورد اشاره، فانتوم عباس دوران و منصور کاظمیان، به دلیل اشکال در سیستم ناوبری با ۳۰ درجه اختلاف نسبت به هدف یعنی پالایشگاه الدوره، به جنوب بغداد رسید و مورد هدف موشک‌های مرگبار پدافند زمین به هوای عراق قرار گرفت. اما فانتوم دیگر با خلبانی محمود اسکندری و کابین عقبش ناصر باقری موفق به بمباران و سپس عبور از آسمان بغداد شد. این عبور عجیب و غریب که از بین ساختمان‌های شهر و از ارتفاع پایین انجام شد، به یک تجربه به یادماندنی برای خبرنگار شبکه BBC منجر شد که گفت کلاه خلبانی خلبان ایرانی را از نزدیک دیدم!

رفتن ۲ فانتوم به ماموریت با بازگشت یکی از آن‌ها، منجر به شهادت عباس دوران، اسارت کابین عقبش منصور کاظمیان و جانبازی دوباره محمود اسکندری و کابین عقبش ناصر باقری شد. اما برگزاری کنفرانس عدم تعهدها در بغداد هم به‌واسطه این‌عملیات شهادت‌طلبانه که اقبال برگشت از آن تنها یک یا دو درصد بود، لغو شد.

سالروز شهادت عباس دوران بهانه خوبی برای مرور ماموریت شهادت‌بار برای او و افتخارآمیز برای ایران است.

در مطلبی که در ادامه می‌آید این، ماموریت از دید امیر جانباز خلبان ناصر باقری کابین محمود اسکندری در آن‌پرواز مرور می‌شود. این‌مطالب براساس گفته‌های راوی به نویسنده مطلب و همچنین خاطرات وی در کتاب «ناصر ایجکت نکن!» نوشته مهدی بابامحمودی تدوین شده‌اند. اما نکته مهم درباره ماموریت بغداد، غلبه میدان بر دیپلماسی است و نیروی هوایی ایران، زمانی این‌ماموریت را انجام داد که وزارت امور خارجه از رسیدن به راه‌حل‌های دیپلماتیک برای لغو برگزاری کنفرانس در بغداد، ناامید شده بود. 

تذکر یک‌نکته مهم دیگر نیز پیش از شروع مقاله، بی‌لطف نیست و آن این‌که عباس دوران به‌عنوان یکی از دلاوران نیروی هوایی، پیش از اجرای ماموریت اعلام کرده بود که در صورت وجود وضعیت اضطراری اقدام به اجکت و ترک هواپیما نخواهد کرد. اما در روایت واقعی و غیرشعاری ماجرا، او هیچ‌وقت هواپیمای آتش‌گرفته خود را به هتل الرشید بغداد نکوبید و در حالی که بین شعله‌های آتش گرفتار بود، با هواپیمای خود سقوط کرده و به‌دلیل عدم استفاده از بمب و مهمات هواپیمایش، آتشی عظیم در میدانی در حومه بغداد به پا کرد که در کنار آتش بمباران پالایشگاه الدوره، قرار گرفت و لغو کنفرانس عدم تعهدها را موجب شد. 

* چگونگی لغو کنفرانس عدم تعهد/خلاصه قصه

پس از پیروزی‌های ایران در عملیات‌های ثامن‌الائمه (آزادسازی آبادان)، طریق‌القدس (آزادسازی بستان)، فتح‌المبین و سپس الی‌بیت‌المقدس که به آزادسازی خرمشهر انجامید، با وجود این‌که هنوز بخش‌هایی از خاک ایران در اشغال دولت بعثی عراق بود، صدام حسین، شروع به استفاده از ابزار دیپلماتیک کرد تا چهره ایران را در عرصه بین‌الملل تضعیف و جنگ را به نفع خود تمام کند. تلاش برای کسب عنوان میزبانی هفتمین کنفرانس جنبش عدم تعهد یکی از این تلاش‌ها بود که در مقابل، ایران هم تلاش زیادی در عرصه دیپلماسی انجام داد تا میزبانی این کنفرانس به عراق نرسد. البته ایران، پس از فتح خرمشهر، عملیات رمضان برون‌مرزی را در دستور کار قرار داد که به گفته صاحب‌نظران، اگر به اهداف از پیش‌تعیین‌شده (یعنی تهدید شهر بصره به‌عنوان دومین قلب اقتصادی و نظامی عراق) می‌رسید، برپایی اجلاس جنبش عدم تعهد در بغداد، حتماً تحت تاثیر آن قرار می‌گرفت. همچنین موفقیت عملیات رمضان می‌توانست عراق را برای پایان‌دادن به جنگ و پرداخت غرامت به ایران، سر میز مذاکره بکشاند. اما این عملیات به نتایج موردنظر نرسید.

در آن زمان، بین کشورهای مختلف تنها وزیر امور خارجه سوریه بود که اعلام کرد کشورش با ایران هم‌صداست و صدام، یا باید سرنگون شود یا محل اجلاس کشورهای عضو جنبش عدم تعهد تغییر کند. آیت‌الله خامنه‌ای رئیس‌جمهور وقت هم در مصاحبه‌ای در روز ۲۱ فروردین ۶۱ با شبکه تلویزیونی TBS ژاپن گفت ارتباط تاثیرناپذیر کشوری چون عراق با کشورهای صددرصد متصل به آمریکا مثل اردن و… در حدی است که اصلاً نمی‌توان آن را یک‌کشور غیرمتعهد نامید و ایران، عراق را یک‌کشور غیرمتعهد نمی‌داند. در نتیجه اگر کنفرانس در بغداد برگزار شود، در آن شرکت نخواهد کرد.

با وجود همه تلاش‌های دیپلماتیک ایران، کارشکنی‌های عراق و حمایت حامیانش در عرصه بین‌الملل، باعث شد خبر اعلام برگزاری هفتمین اجلاس عدم تعهد در این کشور منتشر شود. صدام هم با ارسال نامه‌ای به آیت‌الله خامنه‌ای از وی خواست در این ‌اجلاس که به‌زودی در بغداد برگزار می‌شد، شرکت کند.

علی‌اکبر ولایتی وزیر وقت امور خارجه ایران برای جلوگیری از این اتفاق، ۶ ملاقات با سران کشورها، ۳۰ ملاقات با وزیران امور خارجه و ۱۳ ارسال پیام برای ۱۳ وزیر امور خارجه داشت و به گفته خود وی، برای جلوگیری از میزبانی عراق، در مجموع ۳۵۰ ملاقات انجام شد. اما با ناکامی در این زمینه، ولایتی در نامه‌ای به تاریخ ۵ تیر ۶۱ به آیت‌الله خامنه‌ای، اعلام کرد سرنوشت محل برگزاری کنفرانس عدم تعهد را یک‌حرکت نظامی روشن می‌کند.

در نتیجه طی دستوری از شورای عالی دفاع به نیروی هوایی ارتش، عملیاتی برای روز ۳۰ تیر ۶۱ طراحی شد که به‌تعبیری، سیاسی‌ترین حمله هوایی تاریخ ایران محسوب می‌شود و باعث شد بغداد میزبانی کنفرانس مورد اشاره را از دست بدهد. بمب‌گذاری مخالفان صدام در ساختمان وزارت برنامه‌ریزی عراق هم که پیش از آن صورت گرفت، باعث شکل‌گیری تردیدهایی درباره صلاحیت بغداد برای میزبانی از اجلاس شده بود.

نتیجه عملیات هوایی ایران در ۳۰ تیر ۶۱ این شد که ۱۷ شهریور آن ‌سال، هفتمین اجلاس سران جنبش عدم تعهد به‌جای بغداد در دهلی‌نو برگزار شد.