به گزارش پایگاه خبری تحلیلی «بهارانه»؛ تشریح ابعاد شخصیتی امامان معصوم در بین جامعه و حتی قشر مذهبی و متدین مغفول مانده است.

در روال معمول در مراسمات مذهبی و سخنرانی‌ها و مرثیه سرایی‌ها، بیشتر به امام حسین علیه‌السلام و واقعه عاشورا پرداخته می‌شود و بعد از آن به شرح توصیفات و روضه خوانی‌ها برای حضرت زهرا و امیرالمومنین و دیگر ائمه معصومین پرداخت شده است.

زندگی ائمه معصومین ابعاد مختلف خاصی دارد که اهداف آن نیز هنوز به‌طور کامل تشریح و برای مردم بیان نشده است. 

امروز که سال‌روز شهادت امام هفتم شیعیان است، در مرثیه سرایی‌ها و توصیف زندگی ایشان، تصویری از امامی که بیشتر عمرشان را در زندان بودند، در ذهن مردم و حتی قشر مذهبی به تصویر کشیده شده است.

در صورتی‌که چرایی این اقدام و شرایط زندگی آن امام معصوم بسیار کمتر مورد بررسی و تبیین قرار گرفته شده است. 

باید توجه داشت که زمان امامت حضرت موسی‌ابن جعفر علیه‌السلام هم‌زمان با اوج قدرت حکومت در زمان خلافت هارون‌الرشید بود. 

در زمانی که از مرزهای چین تا اسپانیا تحت سیطره حکومت عباسیان قرار گرفته بود. 

دستگاه اطلاعاتی و امنیتی خلیفه، در اوج قدرت خود قرار داشت و حتی حکومت توانسته بود به سیستم تشکیلاتی امام صادق علیه‌السلام که با جمع‌آوری وجوهات و تشکیل شبکه سری، اقدام به جذب شیعیان و تربیت مبلّغ کرده بود با تشکیل و ایجاد فرقه اسماعیلیه ضربه بزند. 

به اعتراف محققان، تشکیل فرقه اسماعیلیه بسیار مشکوک و سازماندهی شده در آن زمان بود که بسیاری از مبالغ و افراد را از تشکیلات شیعه جدا کرد.

امام موسی‌ابن جعفر در این شرایط، تشکیلات تشیّع را با اقداماتی، قدرت‌مندتر و قوی‌تر کردند و در برابر فشار دستگاه خلافت توانستند برای نشر و گسترش تشیّع بنابر وضعیت موجود اقدامات بیشتری انجام دهند.

امام قلوب 

امام موسی‌ابن جعفر توانسته بودند علاوه بر نفوذ تشکیلاتی و سری، بر قلوب بسیاری از مردم نفوذ کنند، یعنی این نفوذ فقط به‌لحاظ تشکیلاتی نبود، بلکه یاران امام در همه‌جا تا پای جان برای ایشان و مذهب تشیّع به‌صورت مخفی تلاش می‌کردند، تا جایی که دستگاه خلافت عباسی از این‌همه نفوذ و قدرت شبکه تشیّع در داخل دستگاه خلافت به‌تنگ آمده بود. 

هارون الرشید از نفوذ بی‌حد و مرز تشیع در دستگاه حکومت خود مستأصل شده بود که در نهایت تصمیم گرفت شخصاً خودش امام را زندانی نماید. 

جالب توجه است برای زندانی کردن امام علیه‌السلام، هارون‌الرشید تصمیم گرفت به‌صورت هم‌زمان با تشکیل یک تیم بدل، امام را به زندان ببرد که نقل است یک تیم به زندان بغداد و تیم دیگر به زندان بصره راهی شدند که مشخص نباشد امام در کدام مکان زندانی شدند.

نفوذ امام تا نزدیک‌ترین فرد به خلیفه یعنی وزیر اول حکومت عباسیان، علی‌ابن یقطین پیش‌روی کرده بود. 

علی‌ابن یقطین طبق روایات یکی از یاران نزدیک و شیعیان واقعی حضرت بودند که در دستگاه خلافت خدمات شایانی را برای تشیّع به‌ثمر رساند. 

این درحالی بود که هیچ‌کس حتی هارون‌الرشید نتوانست از اقدامات علی که در خفا انجام می‌شد باخبر شود. 

امام چنان نیروهایی تربیت کرده بودند که علی‌رغم حضور در رأس حکومت مانند علی بن یقطین، زهد و تقوا و پرهیزکاری و اطاعت محض از امام را داشتند.

تا جایی که امام علیه‌السلام در جایی خطاب به علی بن یقطین می‌فرمایند: ای علی! برای تو چیزی را دوست دارم که برای خود دوست می‌دارم. 

و در جای دیگر امام، وقتی از حج بازگشتند می‌فرمایند: وقتی در حج بودم هیچ‌کس به‌فکرم خطور نکرد جز علی، که همواره با من بود و از نظرم نرفت تا اینکه حج به اتمام رسید. 

یکی از اقدامات امام علیه‌السلام در شبکه سازی و جذب شیعیان، فرستادن آنان به حج بود که علی‌ابن یقطین سالیانه صدها نفر را با هزینه شخصی خود به حج می‌فرستاد و علاوه بر آن، هزینه‌های دیگر را نیز به حجاج مانند خرید خانه می‌پرداخت. 

امام موسی‌ابن جعفر علیه‌السلام نسبت به تکریم ارباب رجوع نیز بسیار تأکید دارند.

نقل است که علی‌ابن یقطین با آن‌همه محبوبیت و رتبه و درجه خود در دستگاه شیعه و نزدیکی به امام، در یکی از روزها به‌علت مشغله زیاد، از پذیرفتن یکی از شیعیان به دربار حکومت امتناع کرد و بعد از آن فراموش کرد که او را بپذیرد و یا او را احضار کند. 

همان سال، علی به حج مشرف می‌شود تا با امام نیز برای امورات جاری به‌صورت مخفیانه دیدار کند. 

هنگامی که برای دیدار امام مشرف می‌شود، امام از پذیرفتن علی امتناع می‌کنند. 

فردای آن‌روز علی بر سر راه امام حاضر می‌شود و هنگامی که امام در حال عبور از کوچه بودند، از امام علت و چرایی عدم پذیرش وی را می‌پرسد. 

امام در پاسخ می‌فرمایند که ای علی! در فلان زمان یکی از شیعیان ما به‌نام ابراهیم را نپذیرفتی و باید از او حلالیت بطلبی تا تو را بپذیرم.

علی می‌گوید: امام، اکنون چگونه او را بیابم و از او حلالیت بطلبم؟ در حالی که او در کوفه است و من در مدینه؟

امام می‌فرمایند: شبانگاه به بقیع برو، در آن‌جا شتری حاضر است بر آن سوار شو و به کوفه برو! 

علی‌ابن یقطین همان‌گونه عمل می‌کند و می‌گوید: هنگامی که سوار شدم، شتر چند قدمی راه نرفته بود که خود را در کوفه دیدم و در مقابل در خانه ابراهیم، در زدم و هنگامی که ابراهیم مرا دید تعجب کرد. 

علی در مواجهه با آن شیعه که امام فرموده بودند، از وی حلالیت می‌طلبد و با همان شتر در عرض چند ثانیه به مدینه برمی‌گردد و به محضر امام مشرف می‌شود. 

این‌که در آن شرایط که علی بن یقطین به‌دور از چشم جاسوسان حکومتی برای دیدار امام مشرف می‌شود و امام به او علی‌رغم اوضاع حساس وقت، اجازه ورود نمی‌دهند، آن‌هم به‌خاطر عدم تکریم یک ارباب رجوع، و شرط پذیرش علی را رضایت آن ارباب رجوع قرار می‌دهند، درس بزرگی در حکومت داری و مسئولیت پذیری است. 

این در حالی است‌که حکومت در دست امامان شیعه نبوده است و حاکمان ظالم در مسند حکومت تکیه زده بودند.

زندگینامه امام موسی‌ابن جعفر می‌تواند در ابعاد مختلف زندگی کنونی ما بسیار راه‌گشا باشد. 

حتی در حوزه سینما و ساخت سریال، ماجراهای بسیار شگفت انگیز و ارزشمندی را می‌توان از زندگی ایشان الگوبرداری کرد و با ساخت فیلم و سریال از آن مخاطبان بسیاری را در جهان اسلام جذب نمود. 

تربیت فردی مانند علی بن یقطین که بعد از هارون‌الرشید نفر اول حکومت جهان اسلام در زمان خود است، که حتی انگشتر مهر خلافت نیز در دست علی است، درس‌های بزرگی را برای مسئولان دارد. 

امام بر زهد و تقوای علی، علی‌رغم حضور وی در دستگاه ظالم خلافت هارون‌الرشید تأکید دارند.

ایشان بر تکریم ارباب رجوع توسط علی تأکید می‌کنند و در کنار آن وظایف دیگری را هم مانند تأمین هزینه‌های ازدواج شیعیان را بر عهده وی می‌گذارند. 

نفوذ امام علیه‌السلام در زندان‌های هارون‌الرشید نیز به‌قدری بود که بارها نقل شده است علی‌رغم حفاظت بسیار شدید امنیتی از زندان، وقتی که امام در زندان محبوس بودند، شبانه از زندان خارج شده و در جلسات مهم با نزدیکان و بزرگان شیعه حضور می‌یافتند و پس از آن به زندان باز می‌گشتند. 

و در نهایت، هارون یک زندان‌بان یهودی را برای ترور و به‌شهادت رساندن حضرت انتخاب می‌کند. 

زندگینامه ائمه معصومین و تحقیق در مورد ابعاد مختلف زندگینامه ایشان درس‌های بزرگی را برای همه اقشار مردم خواهد داشت که نیاز است بیشتر به این مسائل ورود شود.

که آغاز آن می‌تواند از از سخنرانی‌ها و منبرها و مراسمات اهل بیت علیهم‌السلام، صدا و سیما و فضای مجازی باشد. 

حامد عیوضی